Wat hebben de Verenigde Naties, stemrecht voor vrouwen, gelijke rechten voor Aziaten en Afro-Amerikanen in de V.S., de Bay Bridge en de lokale haat naar de stadsbenaming Frisco met elkaar gemeen? Ze komen allemaal voort uit de regeerperiode van 'Norton I, Emperor of the United States and Protector of Mexico.' Mensen die San Francisco een beetje kennen, raden het al: Deze politicus in hart en nieren was niets meer dan een excentriekeling die eigenlijk gewoon dakloos was.
Norton regeerde onofficieel in de straten van San Francisco tussen pakweg 1860 en 1880. Maar om zijn verhaal goed te kunnen vertellen, moeten we terug naar 1818, toen de enige keizer die de Verenigde Staten ooit gekend heeft, werd geboren als Joshua Abraham Norton in Londen. Lang woonde de kleine 'royal-to-be' niet in Engeland, want op jonge leeftijd verhuisde hij met zijn ouders naar Zuid-Afrika, waar zijn familie al snel een groot grondgebied in het bezit kreeg. Toen zijn vader iets voor 1849 overleed, besloot Norton alles te verkopen en de oversteek te maken naar San Francisco, waar net op dat moment de goldrush was uitgebroken.
Eenmaal aangekomen in Californië, besloot Norton om niet, net als alle andere goudzoekers, met een teiltje, pikhouweel en een zeef naar de bergen te trekken om daar kilo's goud te verzamelen. Nee, de gewiekste zakenman had een ander idee: hij werd... zakenman. Norton kocht materialen en goederen van de binnenkomende schippers en verkocht alles met een leuke winst door aan de inwoners van de stad. Dat ging hem zo goed af, dat hij een van de rijkste inwoners van SF werd. Elke ochtend was Norton te vinden in de haven en altijd was hij op zoek naar de beste deals om zijn fortuin nog groter te maken.
Rijst
In 1855 kreeg hij daarvoor een gouden mogelijkheid. Norton liep in de haven, sprak een kapitein aan, die hem de deal van de eeuw bood: Rijst. Tegenwoordig is
rijst net zo'n goede investering als aandelen V&D en Intertoys, maar destijds was rijst erg schaars in Californië. Reden: China exporteerde niks meer naar de andere kant van de oceaan door
een grote droogte in dat land waardoor een groot deel van de oogst was mislukt. Ze hadden alles nodig voor hun eigen bevolking. Resultaat was dat er ook een schaarste in Californië ontstond. Deze
kapitein kwam echter uit Peru en was de enige schipper met rijst aan boord in de haven van San Francisco. Norton was dus meteen geïnteresseerd.
De kapitein kreeg ook al snel door dat er wat te halen viel in SF en zette Norton onder druk. Of hij kocht de hele lading in één keer of hij kreeg niks. Voor Norton was dit natuurlijk een nog mooiere mogelijkheid, want als hij alles moet kopen, is hij de enige in de stad met rijst. Dan kan hij de prijs zelf bepalen en zijn geld makkelijk verdrievoudigen. Dat iedereen honger heeft en jij daar een einde aan kan maken, vergeet je volgens Amerikaanse kapitalistische tradities even. Klein probleempje: Norton had niet genoeg geld. Hij ging dus naar de bank, leende een behoorlijk bedrag en kocht de scheepslading van de kapitein. Met de winst die hij zou gaan maken, kon Norton immers de lening makkelijk terugbetalen.
Dakloos
De koop was afgerond, Norton kreeg de lading en de kapitein zette koers naar een nieuwe haven. Tevreden begon Norton zijn waar te verkopen, maar realiseerde zich de
dag erna dat hij opgelicht was. De kapitein kwam wel degelijk uit Peru, maar vergat Norton te melden dat er in dat land een geweldige oogst was en dat er meerdere schepen naar San Francisco
werden gestuurd om daar de rijst te verkopen. De volgende dag kwam er dus een nieuw schip met rijst aan en de dag erna nog twee. De hele week liep de haven van SF vol met schepen die de markt
kwamen overspoelen met rijst. Daardoor zakte de prijs van een recordhoogte naar zowat een recorddieptepunt en Norton verloor alles wat hij had. Hij moest uiteindelijk zijn eigendommen verkopen en
raakte dakloos.
Hij besloot San Francisco in schaamte te verlaten en zette koers naar een onbekend lot. Wat er met hem gebeurde of waar hij uithing, weet niemand, maar twee jaar later keerde Norton terug: getooid in een legerkostuum en met een hoge hoed op zijn hoofd met prachtige veren erin. Ook had hij een sabel aan zijn riem. Op die manier gekleed liep hij door de straten van SF en wandelde het kantoor van de krant San Francisco Bulletin in. Hij meldde zich aan het bureau van de hoofdredacteur en smeet een stuk papier op zijn desk. 'Lezen en afdrukken', klonk het autoritair.
De hoofdredacteur nam een kijkje en zag dat het een keizersverklaring was. Joshua Abraham Norton schreef dat niet alleen hij, maar het hele land het zat was dat er zo veel criminaliteit en oplichting in Amerika heerste, dat de burgers van het land hem naar voren hadden geschoven om eens schoon schip te maken. Vanaf nu wilde hij dan ook aangesproken worden als Emperor Norton I of these United States. De regering zou niks meer te zeggen hebben en Norton I zou vanaf nu alles bepalen. Als hoofdredacteur kun je op zo'n moment twee dingen doen: hardop lachen en de bewaking bellen om deze gek hardhandig de straat weer op te werken, of van binnen hard lachen en aan je krantje denken en het verhaal gewoon plaatsen om daarmee wat meer losse exemplaren te verkopen. Het werd dus optie twee. En niet op pagina 20 boven de advertentie van de nieuwe iPad, nee: voorpagina. De volgende dag wist heel San Francisco dat ze vanaf nu verantwoording moesten afleggen tegen hun keizer. En wat is er typischer voor San Francisco dan dat iedereen vrolijk meeging in het toneelspel?
Imperiale buiging
Als een ware keizer liep Norton de volgende dag door de stad. Vol plannen en vol overtuiging om de stad te zuiveren van het slechte imago dat San Francisco
had in de jaren 1800. Hij inspecteerde wegen, parken, bankjes en zelfs politieagenten en al lopend door de stad werd hij meermaals begroet door zijn trouwe onderdanen. 'Goedemorgen, keizer',
klonk het meermaals. Norton maakte een imperiale buiging en vervolgde zijn route.
Klein detail: Norton was een keizer zonder paleis en vooral een keizer zonder geld; hij was immers nog steeds dakloos. Restauranthouders nodigden hun leider dan ook maar wat graag uit om een hapje te komen eten. Norton was inmiddels zo'n bekend en geliefd persoon geworden, dat hij gezien kan worden als de eerste, echte influencer van San Francisco. Waar hij ging, kwam iedereen, dus kwam Norton bij jou binnen eten, dan kwam de rest van het volk daarna ook. Hetzelfde gold voor het theater, dat elke premièreavond twee kaartjes had klaarliggen voor de keizer en een gast naar keuze. Vond Norton het een leuke voorstelling, dan schreef hij een brief aan de krant en ging iedereen vervolgens naar de show.
Als dakloze heb je alleen geen dak boven je hoofd; het zit immers in het woord. Norton sliep dus in parkjes op bankjes en laat dat nou net verboden zijn in die tijd. San Francisco had een wet die 'flagrancy' moest tegengaan, kortweg een wet tegen dakloosheid. Norton werd dus door een ijverige agent op een ochtend van zijn bankje gelicht en in de cel gegooid. Toen The Bulletin daarvan hoorde, schreven ze opnieuw een groot voorpagina-artikel dat het toch echt een schande was dat de keizer was gearresteerd voor het slapen op zijn eigen bankje in zijn eigen park. Hij is de heerser van ons allemaal en dus is alles in de stad van hem. De mensen in San Francisco waren woest. Ze haalden hun gele hesjes uit de kast en demonstreerden voor het politiebureau dat de politie hun geliefde keizer op vrije voeten moest stellen. De druk werd de hoofdcommissaris zo groot dat hij besloot de eisen in te willigen. Norton was immers niet gevaarlijk. Oké, hij was dakloos en dat was stout in die tijd, maar hij overviel niemand, deed niemand pijn en lichtte niemand op, dus ach... Laat maar gaan. Bij wijze van excuus droeg de commissaris zijn agenten op om de keizer voortaan met de officiële politiegroet te begroeten als ze hem op straat zagen lopen.
Beroep: Keizer
Dus je hebt nu een dakloze die niet alleen gratis kan eten in de stad en voor niks naar het theater kan, hij wordt nu ook officieel begroet door een heus
politiekorps. Ook de stad deed een duit in het zakje door elk jaar een nieuw keizersuniform te sponsoren en zelfs de Amerikaanse overheid erkende Norton als hogere macht toen ze tijdens een
volkstelling Norton het beroep 'keizer' gaven in de officiële database.
Allemaal leuk en aardig, maar als keizer kun je natuurlijk niet blijven leven van je trouwe onderdanen. Je hebt geld nodig. Wat doe je dan? Je drukt gewoon je eigen briefjes. Norton noemde ze 'Imperial Treasury Bonds' en het waren niet veel meer dan de bekende IOU's; ik betaal je later wel terug. Het idee was dat als je zo'n briefje had, je in het jaar 1880 naar Norton kon gaan en het briefje kon omwisselen voor echt geld. Een soort lening dus. Norton's geld werd in San Francisco gezien als echt geld en je kon er destijds gewoon mee betalen in winkels, restaurant en zelfs het openbaar vervoer.
Frisco
Toch best indrukwekkend voor een gekke dakloze, toch? Maar Norton was veel meer dan gewoon een mafkees. Hij wilde oprecht de beste heerser zijn die de stad kon hebben
en hij was altijd bezig met verbeteringen voor zijn stad en de maatschappij in het algemeen. Zo wilde hij bijvoorbeeld een einde maken aan de oorlogen in de wereld. 'Als alle landen nu een
vertegenwoordiger kiezen en die samen in een kamer zetten, dan kunnen we over alle problemen praten en tot een oplossing komen.' Klinkt bekend? Tegenwoordig noemen we dat de Verenigde Naties.
Norton kwam al met dat idee in 1870. Ook liep hij ver vooruit dat mensenrechten betrof. Zo was hij voorstander van stemrecht voor vrouwen en vond hij dat al zijn onderdanen gelijk waren en dat
Chinezen en Afro-Amerikanen net zo makkelijk aan een baan moeten kunnen komen als Amerikanen. Ook had hij een hekel aan de benaming Frisco om San Francisco aan te duiden. Wie hij dat hoorde
zeggen, legde hij een boete van 25 dollar op.
Zijn meest tastbare idee betreft echter een brug van San Francisco naar Oakland. Het volk was razend enthousiast toen Norton zijn plannen kenbaar maakte al staande op een zeepkist in een park. Applaus en gejoel volgde, maar al snel kwam de realisatie: het is in 1870 toch technisch niet mogelijk om een brug te bouwen over een afstand van bijna acht kilometer? Geen probleem, Norton had meer ideeën. Lukt de brug niet, dan graven we toch een tunnel? Opnieuw applaus, maar opnieuw niet mogelijk.
Kijken we nu, dan hebben we de Bay Bridge en de BART-tunnel naar Oakland, voorkomen we oorlogen in de Verenigde Naties en hebben alle Amerikanen op papier dezelfde rechten. Norton geldt nu dus voor de locals als een ware visionair. En dat hij dat was, blijkt wel uit zijn sterfdatum. Herinneren jullie het jaartal nog waarin hij iedereen zou terugbetalen voor zijn Treasury Bonds? 1880. Juist, hij overleed in 1880, op 8 januari van dat jaar. Dus vlak voordat hij iedereen terug moest betalen, verliet de keizer zijn aardse gedaante. Tijdens een van zijn inspectierondes door de stad, zakte hij ineens in elkaar voor Old St Mary's cathedral in hedendaags Chinatown en stierf.
Le Roi Est Mort
Toen het nieuws zich verspreidde, ging er een ware schokgolf door de stad. Kranten kopten 'Le Roi Est Mort' en vlaggen hingen halfstok. Zijn oude
zakenvrienden regelden dat Norton in een prachtige kist werd opgebaard in het stadhuis en tijdens zijn rouwstoet over Market Street trokken 30.000 mensen naar het centrum om de enige, echte
keizer van de stad een laatste eer te bewijzen, destijds een vijfde van het inwonertal van de stad.
Dertigduizend man die afscheid kwamen nemen van een maffe dakloze die zichzelf had uitgeroepen tot keizer. Voor de locals is dat het beste voorbeeld waar San Francisco voor staat: iedereen wordt geaccepteerd en hoe gek je ook bent, je kunt zijn wie je wil zijn. In geen andere stad ter wereld zou een dergelijk afscheid mogelijk zijn geweest.
Reactie schrijven